Marihuana i rak: co mówią badania?

Postęp współczesnej medycyny znacznie zwiększył średnią długość życia i prawie wyeliminował wiele chorób zakaźnych, które nękały ludzkość w przeszłości. Teraz mamy do czynienia z zupełnie innym problemem. Współczesny styl życia, dieta i poziom zanieczyszczenia środowiska spowodowały gwałtowny wzrost liczby chorób przewlekłych, w tym raka.

Mimo że to genetyka odgrywa rolę w patologiach, uważa się, że około dwie trzecie wszystkich przypadków raka wynika z czynników środowiskowych. Choroba jest jednym z największych zabójców na świecie i odpowiada za prawie 10 milionów zgonów^[1] w 2020 r. W Wielkiej Brytanii jedna na dwie osoby zachoruje na jakąś formę raka^[2] w ciągu swojego życia.

Konwencjonalne terapie, takie jak chemioterapia, uratowały życie wielu ludziom, ale czasami po prostu nie działają. Chociaż wskaźnik przeżycia z czasem się poprawił, pacjenci nadal mają około 50% szansy^[3] na pokonanie choroby.

Naukowcy wciąż poszukują środków terapeutycznych, które zwiększają szanse na przeżycie, leczą raka i przede wszystkim mu zapobiegają. Niektórzy naukowcy zwrócili uwagę na konopie indyjskie jako obiecujące źródło leków przeciwnowotworowych. Ale czy palenie nie powoduje raka? Cóż, badania w tym temacie pozostają niejasne. Wiele osób, które wybiera marihuanę jako alternatywne leczenie, zadaje inne pytanie: czy marihuana może leczyć raka?

Te ważne pytania wymagają rzetelnych, opartych na dowodach odpowiedzi. Niestety te odpowiedzi nie istnieją, przynajmniej na razie. Ale trwające badania mają nadzieję znaleźć wyniki, które mogą w przyszłości uratować miliony ludzi. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o raku, medycznej marihuanie oraz o tym, jak związki chemiczne pochodzące z konopi wypadają w badaniach nad ich rolą w walce z rakiem.

Co to jest rak?

ak zaczyna się, gdy komórki w ciele zaczynają się nieprawidłowo dzielić. Uszkodzenia DNA^[4] spowodowane czynnikami środowiskowymi odgrywają zasadniczą rolę w powstawaniu raka, ale dziedziczne cechy mogą również przyczyniać się do tej choroby. Obie te przyczyny powodują zmiany w częściach DNA znanych jako geny^[5] – kody, które wydają instrukcje tworzenia białek w ciele.

Geny są jak włącznik światła. Komórki mogą je włączać i wyłączać, aby spełniać różne funkcje. Jednak w przypadku uszkodzenia geny mutują^[6] i zamieniają się w onkogeny. Jest to niemały problem. W przeciwieństwie do normalnych genów, organizm nie może wyłączyć onkogenów. Podczas gdy geny w normalnych komórkach mogą hamować ich wzrost, zmutowane komórki kontynuują niekontrolowany podział.

Mówiąc najprościej, normalne komórki umierają, gdy stają się stare lub dysfunkcyjne, podczas gdy komórki rakowe stają się nieśmiertelne^[7]. Ostatecznie komórki nowotworowe dzielą się do tego stopnia, że tworzą guz. Ponieważ komórki rakowe mogą omijać układ odpornościowy^[8], ostatecznie rozprzestrzeniają się na inne miejsca w organizmie. Kiedy rak dociera do części ciała, które są niezbędne do przeżycia^[9], takich jak mózg, wątroba lub trzustka, może spowodować śmierć.

Co to jest medyczna marihuana?

Medyczna marihuana po prostu odnosi się do marihuany używanej w kontekście terapeutycznym. Podczas gdy niektórzy ludzie używają konopi rekreacyjnie (aby doświadczyć haju), miliony ludzi na całym świecie używa tej rośliny, aby próbować leczyć objawy wielu różnych schorzeń.

Konopie indyjskie wytwarzają różnorodną gamę cząsteczek roślinnych (fitochemikaliów), które są interesujące dla naukowców. Dwie najbardziej znane – THC i CBD – należą do rodziny kannabinoidów, która ma ponad sto innych cząsteczek. Konopie zawierają również ponad dwieście aromatycznych terpenów, które wywołują własne, ciekawe efekty.

Obecnie kilka krajów i stanów USA przepisuje medyczną marihuanę na wiele schorzeń i chorób, a w tym na:

THC kontra CBD

Mimo że konopie zawierają wiele różnych kannabinoidów, do tej pory przede wszystkim THC i CBD znajdowały się w centrum uwagi. Cząsteczki te są najbardziej rozpowszechnionymi kannabinoidami w większości odmian marihuany, dlatego też są one najczęściej badane przez naukowców.

THC odpowiada za psychotropowe działanie marihuany. Wiąże się z receptorami w mózgu, które tymczasowo zmieniają działanie innych neuroprzekaźników. Trwające badania sprawdzają terapeutyczną rolę THC w wielu chorobach, w tym w leczeniu raka^[10].

Co badania mówią o oleju CBD i raku?

W przeciwieństwie do THC, CBD nie wywołuje efektów psychotropowych. Zamiast tego zapewnia przejrzyste efekty, których wiele osób lubi doświadczać przez cały dzień, i sprawia, że ludzie czują się zrelaksowani i w pełni produktywni.

Trwające badania skupiają się na zdolności CBD do regulacji bólu i stanów zapalnych, a niektóre badania sprawdziły nawet wpływ kannabinoidu bezpośrednio na komórki rakowe^[11].

Jak obecnie wykorzystuje się medyczną marihuanę?

American Cancer Society informuje, że wczesne badania nad komórkami pokazują, że kannabinoidy mogą spowalniać rozprzestrzenianie się komórek rakowych^[12], a nawet je zabijać. Organizacja informuje również, że ograniczone badania na zwierzętach pokazują, że te fitochemikalia mogą spowolnić wzrost i rozprzestrzenianie się choroby.

Jednak obecnie nie ma zatwierdzonych leków na bazie konopi, które są bezpośrednio przeznaczone do leczenia raka. Istnieje jednak kilka zatwierdzonych leków służących do zwalczania objawów choroby i skutków ubocznych obecnych metod leczenia, w tym:

Metody stosowania marihuany

Użytkownicy konopi spożywają zioło na różne sposoby. Każda metoda oferuje nieco inne efekty i szybkość ich rozpoczęcia. Lista zatwierdzonych postaci medycznej marihuany odnosi się do dwóch konkretnych sposobów, ale istnieją inne metody przyjmowania rośliny. Główne sposoby przyjmowania marihuany to:

• Palenie/wapowanie: te metody dostarczają kannabinoidy bezpośrednio do krwiobiegu przez pęcherzyki płucne. Powoduje to szybki początek efektów i stosunkowo krótki czas ich trwania.
• Przyjmowanie doustne: produkty spożywcze obejmują szeroką gamę produktów, od kapsułek po ciastka. Kannabinoidy podawane doustnie potrzebują więcej czasu, aby wywołać swoje efekty, ponieważ muszą najpierw przedostać się przez układ pokarmowy. Zwykle odczucie efektów zajmuje od 30 do 60 minut. Efekty są jednak wyraźniejsze i trwają dłużej. W przypadku THC, wątroba przekształca kannabinoidy w silniejszą cząsteczkę psychotropową.
• Przyjmowanie podjęzykowe: spraye i olejki można przyjmować bezpośrednio pod język. Tutaj przez cienką warstwę tkanki przechodzą bezpośrednio do naczyń włosowatych. Daje im to szybki dostęp do krwiobiegu, co skutkuje szybkim wystąpieniem efektów.

Czy palenie marihuany powoduje raka?

Niektórym palenie marihuany w celu zapobiegania lub walki z rakiem może wydawać się niewiarygodnie sprzeczne z intuicją. W końcu palenie jakiejkolwiek substancji wiąże się ze spalaniem, a spalanie jest równoznaczne z czynnikami rakotwórczymi. Te paskudne chemikalia powodują miliony przypadków raka każdego roku.

Podczas gdy palenie tytoniu z pewnością zwiększa ryzyko zachorowania na raka, sprawy są nieco bardziej złożone, jeśli chodzi o konopie indyjskie. Palenie zioła naraża organizm na działanie czynników rakotwórczych, ale wiąże się również z wdychaniem kilku cząsteczek, które naukowcy badają pod kątem działania przeciwnowotworowego.

Badanie z 2020 r. opublikowane w czasopiśmie Cannabis and Cannabinoid Research miało na celu **wyjaśnienie tego problemu^[13]. Naukowcy uzgodnili trzy hipotezy przed zbadaniem dużej ilości danych w celu zbadania związku między paleniem marihuany a rakiem:

• Hipoteza 1: rakotwórcze skutki palenia są dominujące i powodują zwiększone ryzyko zachorowania na raka.
• Hipoteza 2: potencjalne działanie przeciwnowotworowe kannabinoidów niweluje rakotwórcze skutki palenia.
• Hipoteza 3: potencjalne działanie przeciwnowotworowe przeważa i obniża ryzyko raka.

Po przeprowadzeniu analizy statystycznej liczb, naukowcy odkryli, że dane nie potwierdzają pierwszej hipotezy. Zamiast tego odkryli negatywny związek między paleniem marihuany a ryzykiem raka, z wyjątkiem raka jąder.

Naukowcy doszli do wniosku, że: „Coraz częściej przejawia się trend, w którym pacjenci odwracają się od bardziej popularnych metod chemioterapii i zamiast tego próbują używać konopi indyjskich jako samodzielnego leku na raka”.

Stwierdzili również, że wyniki nie uzasadniają przeciętnego rekreacyjnego używania konopi indyjskich w leczeniu raka. Wspomnieli jednak o potencjalnej roli terapeutycznej zioła obok konwencjonalnych metod leczenia i dodali: „[…] wyniki sugerują, że oprócz zapewniania znacznej poprawy jakości życia pacjentów z rakiem, dodanie terapii cannabis do innych metod leczenia raka może poprawić skuteczność leczenia bez stymulowania wzrostu guza”.

Interakcje z konwencjonalnymi terapiami raka

Konopie indyjskie mogą wchodzić w interakcje z konwencjonalnymi metodami leczenia raka zarówno w pozytywny, jak i negatywny sposób. Jak już zauważyłeś, niektóre zatwierdzone leki na bazie konopi są podawane specjalnie w celu zmniejszenia objawów chemioterapii.

Chemioterapia ma negatywny wpływ na organizm. Może powodować uszkodzenia głównych narządów, szybką utratę wagi, nudności prowadzące do wymiotów i zmniejszać apetyt. Leki zawierające THC mogą pomóc zmniejszyć nudności, a także pobudzić apetyt, aby pomóc pacjentom prawidłowo się odżywiać i ponownie przybrać na wadze.

Sprawy są jednak nieco bardziej skomplikowane w przypadku CBD. Ten kannabinoid może zmienić funkcję enzymów w wątrobie, które metabolizują wiele leków, w tym te stosowane w chemioterapii. Niektóre metody leczenia raka opierają się na tych enzymach w celu utrzymania ich skuteczności, a CBD może zmniejszyć ich siłę działania^[14]. Potrzebne są jednak dalsze badania w tej dziedzinie, aby nakreślić wyraźniejszy obraz sytuacji.

Badania nad marihuaną i rakiem

Dekady prohibicji nie pomogły naukowcom zrozumieć roli konopi jako leku na raka. Jednak zaczynają się pojawiać badania, które wyjaśniają, w jaki sposób cannabis może działać przeciwko niektórym formom choroby. Sprawdź poniżej trwające badania nad konopiami indyjskimi i dwiema najbardziej niszczycielskimi formami raka.

• Chłoniak

Chłoniak atakuje układ limfatyczny, ogólnoustrojową sieć, która pomaga zwalczać infekcje i usuwać toksyny. Niektóre chłoniaki są bardzo agresywne, ale konwencjonalne leczenie działa na nie całkiem dobrze.

Trwające badania mają nadzieję zbadać rolę kannabinoidów jako kolejnej potencjalnej drogi leczenia. Badanie przeprowadzone w 2020 r. na Uniwersytecie w Tel Awiwie w Izraelu przetestowało działanie kannabinoidów na komórki chłoniaka^[15].

Naukowcy użyli ekstraktów z konopi zawierających CBD, CBG, THC i CBC i odkryli, że dają one wyraźniejsze efekty, gdy są stosowane w synergii. Te związki zdołały zatrzymać cykl komórkowy raka i wywołać samozniszczenie komórek – proces znany jako apoptoza. Po przeanalizowaniu ich wyników zespół badawczy stwierdził: „Sugerujemy, że określenie formuł synergicznych aktywnych związków konopi i zrozumienie ich sposobów działania może prowadzić do nowych terapii opartych na konopiach”.

• Białaczka

Jako forma raka, która atakuje białe krwinki, białaczka postępuje szybko i złośliwie oraz osłabia układ odpornościowy. Naukowcy z Uniwersytetu Londyńskiego w Wielkiej Brytanii przetestowali kannabinoidy^[16] przeciwko komórkom białaczki na szalce Petriego. Odkryli, że kannabinoidy były w stanie do pewnego stopnia zabijać komórki, gdy były stosowane samodzielnie.

Połączenie chemioterapii wraz z kannabinoidami przyniosło jednak znacznie silniejsze efekty. Te odkrycia z pewnością uzasadniają dalsze badania wpływu kannabinoidów na białaczkę. Ale tylko kontrolowane badania kliniczne na ludziach ujawnią ich skuteczność w walce z tą chorobą u ludzi.

Skutki uboczne konwencjonalnego leczenia w porównaniu z medyczną marihuaną

Zarówno konwencjonalne terapie, jak i terapie konopiami wywołują skutki uboczne. Wiemy, że używanie konopi wraz z chemioterapią może pomóc w zmniejszeniu nudności, ale jak wyglądają skutki uboczne każdej terapii oddzielnie?

• Skutki uboczne leczenia konwencjonalnego

Konwencjonalne metody leczenia raka są brutalne. Większość z nich powoduje dramatyczne skutki uboczne, które mogą szybko i znacznie zmienić wygląd fizyczny i ogólny stan zdrowia pacjenta.

• Skutki uboczne terapii konopiami

Dla porównania, terapia konopiami wywołuje znacznie mniej niszczące skutki uboczne. Jednak w tym momencie nie ma wystarczających badań, aby uzasadnić stosowanie tych związków jako samodzielnego leczenia. Wczesne badania wskazują, że mogą one wzmocnić obecne leczenie i prawdopodobnie zminimalizować skutki uboczne tych terapii. Niektóre kannabinoidy powodują również skutki uboczne, które część pacjentów uważa za nieprzyjemne. To doprowadziło do przerwania ich uczestnictwa w niektórych badaniach klinicznych.

Konopie zawierają również setki innych cząsteczek w znacznie mniejszych ilościach. Jeśli w przyszłości naukowcy przeprowadzą badania z użyciem wyższych stężeń tych substancji, będą mogli w końcu zidentyfikować skutki uboczne charakterystyczne dla tych dodatkowych fitochemikaliów.

Legalność stosowania cannabis w leczeniu raka

Co więc mówi prawo o używaniu marihuany w walce z rakiem? Na chwilę obecną nie ma leków na bazie konopi zatwierdzonych do bezpośredniego leczenia raka. Podczas gdy niektórzy pacjenci korzystają z czarnego rynku, aby włączyć marihuanę do swojej terapii, miliony ludzi są w stanie legalnie uzyskać dostęp do konopi indyjskich, aby zmniejszyć skutki uboczne konwencjonalnych metod leczenia.

Obywatele w Stanach Zjednoczonych mają dostęp do zatwierdzonych przez FDA syntetycznych produktów THC^[17], które pomagają zwalczać nudności i wymioty wywołane chemioterapią oraz pobudzać apetyt. Pacjenci w niektórych stanach, gdzie marihuana jest legalna, mogą również uzyskać dostęp do szerokiej gamy produktów z konopi indyjskich, takich jak ekstrakty i artykuły spożywcze z licencjonowanych aptek. W wielu stanach pacjenci chorzy na raka mogą zdobyć kartę medycznej marihuany.

Sprawy posuwają się do przodu również w Europie. W marcu 2021 r. Francja rozpoczęła badania dotyczące medycznej marihuany, które umożliwiły dostęp do medycznej marihuany^[18] pacjentom chorym na raka i inne schorzenia. Lekarze w Holandii mogą przepisać medyczną marihuanę^[19] w przypadku zmian apetytu oraz nudności i wymiotów związanych z leczeniem raka.

Jednak pacjenci cierpiący na raka w większości krajów Europy nie mają dostępu do medycznej marihuany. Ponieważ coraz więcej badań na ludziach nadal analizuje skuteczność marihuany w walce z rakiem i powiązanymi z nim objawami, legalny dostęp na całym kontynencie powinien się poprawić.

Konopie indyjskie i rak: podsumowanie

Nadal jesteśmy na wczesnym etapie badań nad konopiami indyjskimi w kontekście raka. Chociaż wiele badań komórkowych i kilka prób na ludziach dają pozytywny obraz, należy zebrać znacznie więcej dowodów na ten temat. Na razie możemy powiedzieć, że konopie prawdopodobnie będą w przyszłości odgrywać większą rolę w leczeniu tej choroby. Ponieważ naukowcy nadal dowiadują się, w jaki sposób składniki konopi działają w naszym organizmie – i przeciwko komórkom rakowym – miliony pacjentów z rakiem powinny uzyskać dostęp do zioła i jego składników w ciągu nadchodzącej dekady.

A co z paleniem marihuany? Obecne badania wydają się wywracać ten paradygmat do góry nogami. Chociaż palenie czegokolwiek może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka, marihuana wydaje się wyjątkowa, ponieważ niektóre z jej cząsteczek wydają się równoważyć ten negatywny efekt. Ale musimy potraktować te dane z dużym przymrużeniem oka i poczekać na dalsze badania zanim wyciągniemy solidne wnioski z tych odkryć.